722-586 voor Christus

Van 722 (val van Samaria) tot 586 voor Christus wordt Juda door drie wereldmachten overschaduwd: 

•  
  •  
    • Assyrië (722-609)

      • Egypte (609-605)

      • Babylon (605-586)

Assur

Voorlopig wordt Juda ongemoeid gelaten, waarschijnlijk omdat het afzijdig ligt van de hoofdroute naar Egypte (via maris). Maar Assur blijft een constante dreiging voor Juda tot zijn ineenstorting (612-609) onder de aanvallen van Babyloniërs en Meden. Het speelt een grote rol in de profetieën van Jesaja, Micha en Zefanja, zoals eerder in die van Jona, Hosea en Nahum.

Na de afval onder Achaz voert zijn zoon Hizkia een radicale hervorming door. Op grond daarvan krijgt hij samen met Josia relatief veel aandacht in het boek Koningen. Met geestelijke steun van (zijn neef?) de profeet Jesaja bereidt hij zich voor op verzet tegen Assur. Om strategische diepte te verkrijgen, breidt hij zijn grens uit naar het Westen. De vijf dalen door de Sefela worden versterkt (met name Lakhish). De dichte begroeiing en de inzinking bij de overgang naar het bergland maken dit gebied geschikt voor een defensief doel. Jeruzalem wordt versterkt, van wapens voorzien en de watervoorziening veilig gesteld (o.a. watertunnel naar Gihon bron). Naast deze maatregelen legt de koning een diep godsvertrouwen aan de dag, dat bevestigd wordt door de vernietiging van Sanheribs macht voor de muren van Jeruzalem.


Ondanks zijn Hebreeuwse benaming ('laagland’) ligt de Sefela op een hoogte van 100-500m. Het is glooiend heuvelland tussen  Filistea en Juda, van de vallei van Ajjalon tot de Negev. Het gebied is onvruchtbaar en heeft voldoende neerslag. In Hizkia's dagen kent het geen landbouw en is dichtbebost. De tamelijk smalle dalen en de inzinking tussen Sefela en bergland maken het geschikt als verdedigingslinie. Diverse steden worden daartoe versterkt. Lakhish is de belangrijkste.



De Assyriërs belegeren Lakhish

Boogschutters en stromram	Boogschutters en sappeurs	Sanherib met zijn staf	Buit en gevangenen
Assyrische pijlpunten	Assyrische boogschutters	Slingeraars	Vluchtelingen verlaten de stad

Wanneer Hizkia zich (op aandringen van Egypte?) losmaakt van Assur en geen schatting meer betaalt, rukt Sanherib op langs de  via maris. Hij slaat de rebellie in Filistea neer en trekt de Sefela binnen: 46 Judese steden worden veroverd, waaronder na een beleg van drie maanden het zwaar versterkte Lakhish. Tijdens dat beleg, tijdelijk onderbroken door de dreiging van een oprukkend Egyptisch leger, stuurt hij zijn veldmaarschalk Rabsaké naar Jeruzalem om volledige overgave te eisen. Jeruzalem neemt hij echter nooit in. De koninklijke geschiedschrijving vermeldt alleen: "Hizkia sloot ik op als een vogel in zijn kooi." Enige tijd na zijn terugkeer in zijn nieuwe hoofdstad Ninevé wordt Sanherib door twee van zijn zoons vermoord. Zijn andere zoon Esarhaddon volgt hem op.

In deze periode van 700-650 bereikt de Assyrische expansie zijn hoogtepunt. Assurs macht strekt zich uit van de Perzische Golf tot Beneden-Egypte (Nof = Memfis, 669) en Boven-Egypte (Thebe, 663). In 671 dringt Esarhaddon door tot Thebe (671). In 667-62 slaat zijn zoon Assurbanipal oplaaiend verzet neer en plundert Thebe. Egypte wordt een Assyrische provincie.

Psammetichus I, vazal van Assur en grootvorst in de Nijldelta, breidt voorzichtig zijn macht uit en maakt zich in 658 onafhankelijk (begin 26e dynastie). Hij werft ook huurlingen in Juda (militaire kolonie bij Elefantine, 1e cataract). In 650  verdrijft Egypte Assur. In 626 maakt ook Babylon zich onafhankelijk en in 612  veroveren een coalitie van Babyloniërs en Meden Ninevé (Nahum!). Het laatste Assyrische bolwerk, Haran, handhaaft zich tot 609.

                  

Koningen van Assur
Ashur-uballit I	1354-1318	Shansi-Adad V	824-810
Adadnirari I	1318-1264	Adadnirari III	810-782
Shalmaneser I	1264-1234	Shalmaneser IV	782-773
Tukulti-Ninurta I	1234-1197	Ashur-dan III	773-754
Ashur-dan I	1197-1133	Adadnirari V	754-745
Tiglath-pileser I	1115-1076	Tiglath-pileser III	745-727
Ashur-rabi II	1012-972	Shalmaneser V	727-722
Ashur-resh-ishi II	972-967	Sargon II	722-705
Tiglath-pileser II	967-935	Sanherib	705-681
Ashur-dan II	935-912	Esarhaddon	681-669
Adadnirari II	912-889	Ashur-banipal	669-633
Tukulti-Ninurta II	889-884	Ashur-etil-ilani	633-622
Assurnasirapal II	884-858	Sinshurishkun	621-612
Shalmaneser III	858-824	Ashur-uballit	612-608
Val van Ninevé 612
Val van Haran 609
Van Karkhemish 605




 




Egypte (609 - 605)

 

Farao Necho is kennelijk benauwd voor de opkomst van Babel en tracht het machtsevenwicht te handhaven door Assur te hulp te komen (609). Josia sneuvelt bij Megiddo in een poging de farao te stuiten. Eljakim wordt door Necho aangesteld als marionet-koning. In 605 verslaat Babel Egypte vernietigend bij Karkhemish en Hamath.




Babel (605 - 586)



Babylon was eeuwenlang een belangrijke provincie onder Assyrische dominantie. Het kende frequente maar mislukte pogingen om onafhankelijkheid te bereiken tot aan de dood van Assurbanipal (629/27?). Zelfs zijn eigen broer Sjamasjsjukumin, door zijn vader Esarhaddon tot koning van Babylon benoemd, komt tegen hem in opstand maar wordt verslagen en gedood (648).




Nabopolassar (626-605) gebruikt de interne strijd om de troon na Assurbanipals dood om Babylons onafhankelijkheid te verzekeren. Hij weerstaat een Assyrische aanval (626). Later valt hij Assyrië aan (616) en verbindt zich met de Meden, die de stad Assur innemen (614). Meden en Babyloniërs werken samen bij de inname van Ninevé (612). De Assyriërs worden definitief verslagen in 609. Er zijn schermutselingen met de Egyptenaren langs de bovenloop van de Eufraat. Die steunen de Assyriërs als tegenwicht tegen de nieuwe mogendheid Babylon. Bovendien willen ze zich meester maken van Assur's westelijke provincies.

Koning Josia van Juda (621-609) sneuvelt bij Megiddo als hij de opmars van farao Necho wil stuiten. Misschien wilde hij van Assur's zwakte gebruik maken om Israël weer zijn oude omvang terug te geven.

Nebukadnezar verslaat als kroonprins de Egyptenaren bij Karkhemish, verdrijft hen uit Kanaän en rukt op naar de Nijldelta. Daar verneemt hij dat zijn vader Nabopolassar is gestorven, haast zich terug om zijn troon veilig te stellen, en vervolgt zijn campagne als koning. Op de terugweg na zijn overwinning in Egypte verschijnt hij voor de muren van Jeruzalem (605). De stad opent haar poorten en betaalt gouden tempelvaten als schatting. Jojakim blijft koning en zweert vazaltrouw aan Babel. Jongelui uit de Judese elite (w.o. Daniël) worden als 'gijzelaar' meegevoerd naar Babylonische hof (1e wegvoering).

Jojakim breekt zijn eed van trouw en rebelleert. Nebukadnezar stuurt een leger om hem af te straffen, maar Jojakim sterft enkele maanden voor dit leger arriveert. Opnieuw opent de stad haar poorten. Zijn zoon en opvolger Jojakin wordt samen met zijn weduwe en 10.000 geoefende werkers en soldaten (w.o. de priesterzoon Ezechiël) weggevoerd; Zedekia wordt vazalkoning (597, 2e wegvoering).



Wanneer ook Zedekia trouwbreuk pleegt, slaat een razende Nebukadnezar het beleg voor Jeruzalem. Binnenhaar muren profeteert Jeremia haar naderende vernietiging en roept op tot overgave. Het komt hem op gevangenschap te staan. In Babel profeteert Ezechiël een soortgelijke boodschap. Hij voorziet de verwoesting van stad en tempel en waarschuwt de ballingen dat hun verblijf in den vreemde langdurig zal zijn. Uiteindelijk valt Jeruzalem in 588-86. De meerderheid van de overlevenden wordt in ballingschap naar Babel gevoerd (3e wegvoering). De laatste koning van Babel is Nabonidus. Hij draagt de feitelijke regering op aan zijn zoon Belsazar. Die ziet tijdens een drinkgelag in zijn laatste nacht een voor hem onbegrijpelijk handschrift op de muur: Mene tekel ufarsin. De oude Daniël ontraadselt het: U bent (door God) gewogen en te licht bevonden. Nog deze nacht wordt uw koninkrijk aan de Perzen gegeven. Diezelfde nacht legden de Perzen de Eufraat droog en drongen door de waterpoort de stad binnen. Belsazar werd gedood, Babel ingelijfd bij het rijk van de Meden en de Perzen.


 

        

Koningen van Neo-Babylonië
Nabopolassar	625-605
Nebukadnezar	605-562	2 Kon 24-25; Daniël
Amel-Marduk/Evil-Merodach	562-560	2 Kon 25:27-30; Jer 52:31-34
Neriglissar	560-556	Jer 39:3,13
Labashi-Marduk	556
Nabonidus	556-539
[Belsazzar]		Daniël


Profeten voor en tijdens de ballingschap

Chronologie van de profeten Na de val van Samaria (722 vChr)
Profeet	Datering	Koningen van Juda	Vreemde Koningen
Nahum	650	Manasse	Assyrië: Assurbanipal
Zefanja	640	Josia	Egypte:Necho
Jeremia	627 - 580	Josia, Joahaz, Jojakim, Jojachin, Zedekia, Gedalja	Babylon: Nabopolassar, Nebukadnezar
Habakuk	609	Jojakim	Babylon: Nabopolassar
Daniël	605 - 530	Jojakim, Jojachin, Zedekia	Babylon: Nebukadnezar, Neriglissar, Labashi-marduk, Evil-Merodach, Nabonidas Medo-Perzië: Kores, Cambyses
Ezechiël	593 - 570	Zedekia	Babylon: Nebukadnezar
Haggaï	520	Gouverneur: Zerubbabel	Medo-Perzië:  Darius I
Zacharia	520	Gouverneur: Zerubbabel	Medo-Perzië:  Darius I
Maleachi	433	Gouverneur:  Nehemia	Medo-Perzië:  Darius II