Gezag

In de grond van de zaak is deze hele discussie over de inspiratie en onfeilbaarheid van de Bijbel een discussie over gezag. Het hoogste gezag ligt in het Woord van God en niet in het menselijk verstand dat zich een oordeel over het Woord aanmatigt. Met gezag bedoelen we dat de Bijbel het hoogste recht heeft om te bepalen wat we dienen te geloven en hoe we ons dienen te gedragen.

Bijbelse onfeilbaarheid en bijbels gezag zijn met elkaar verbonden. Alleen waarheid kan het hoogste gezag hebben om geloof en gedrag te bepalen en de Schrift kan alleen in zoverre gezag hebben als zij waar is.

Een feitelijk en theologisch onbetrouwbare Bijbel zou nog steeds indruk op ons kunnen maken als een presentatie van godsdienstige ervaring en deskundigheid. Maar het is duidelijk dat we niet kunnen claimen dat hij heel Gods onderwijs en getuigenis is, gegeven om onze overtuigingen en gedragingen te controleren, als we niet bereid zijn om zijn totale betrouwbaarheid te bevestigen. (…) Onder welke omstandigheden kan de Bijbel, gezien als geïnspireerd en onfeilbaar onderwijs, werkelijk gezag over ons uitoefenen? Mijn antwoord is dit: de Schrift kan slechts zover heersen als zij begrepen wordt, en zij wordt slechts zover begrepen als zij goed uitgelegd wordt.

Gezag in zijn piramidale vorm wordt zelfs als achterhaald beschouwd in gemeenschappen die formeel nog op een autoritaire basis zijn gestructureerd - althans: in westerse samenlevingen. Mensen volgen steeds meer hun eigen oordeel en erkennen en gehoorzamen steeds autoriteiten buiten en boven zichzelf. Dit geldt ook op religieus gebied – zoals blijkt uit de kritische bejegening van het pauselijk gezag.

We dienen te onderscheiden tussen intrinsiek gezag (op grond van iemands kennis) en extrinsiek gezag (op grond van positie). De eerste is een autoriteit, de tweede heeft het. Een document kan ook, op grond van de informatie die het inhoudt, intrinsiek gezag bezitten en daardoor geloof en gedrag voorschrijven. Hier ligt een duidelijke relatie met het leerstuk van de onfeilbaarheid: we zijn niet geneigd groot gezag toe te schrijven aan een document dat klaarblijkelijk fouten en gebreken vertoont. We moeten ook gezag onderscheiden van macht, autoriteit van autoritair gedrag, het bezitten van gezag van het erkend worden ervan.

Voor christenen is en heeft God het hoogste gezag om wie Hij is. De meningen verschillen over hoe Hij dat gezag uitoefent.

Direct

Indirect (gedelegeerd) door

Door openbaring maakt God zijn waarheid aan de mens bekend. Inspiratie bewaart de waarheid (zodat de Bijbel zegt, wat God zegt) en maakt haar beschikbaar voor velen. Dat de Bijbel tot ons zegt wat God zegt, veronderstelt wel dat de bijbellezer de betekenis van de tekst begrijpt en overtuigd is van haar goddelijke oorsprong en auteurschap.

De verlichting door de Geest is nodig vanwege (1) het ontologische verschil tussen God en mens – God is transcendent en gaat de categorieën van het menselijk verstand te boven; (2) de beperkingen t.g.v. de zondeval; (3) de menselijke behoefte aan zekerheid m.b.t. eeuwig leven en dood.

Behalve het eenmalige werk van de Heilige Geest in de wedergeboorte is er het voortdurende werk van de Geest: Hij (1) onderwijst gelovigen alle dingen, (2) getuigt van Jezus, (3) overtuigt de wereld van zonde, gerechtigheid en oordeel., en (4) leidt de gelovigen in alle waarheid.

Autoriteit heeft objectieve en subjectieve componenten. De scholastieke orthodoxie van de 17^e eeuw en het fundamentalisme van de 20^e eeuw kenden alleen objectief gezag toe aan de Bijbel. Dan krijgt het enkele (voor-) lezen bijna sacramentele waarde. Voor charismatische christenen is de Heilige Geest de hoogste (subjectieve) autoriteit. Een combinatie is nodig: het geschreven woord als objectieve basis, plus de innerlijke verlichting en overtuiging door de Heilige Geest als subjectieve dimensie.

Afgebakend t.o.v. de neo-orthodoxie betekent dit:

Vanuit de nieuwe hermeneutiek is tegengeworpen dat het belijden van de woordelijke inspiratie en volledige onfeilbaarheid van de Schrift en buigen onder haar gezag in de praktijk vaak leidt tot het bevestigen van het eigen gelijk, terwijl men over het hoofd ziet dat de evangelische lezer vanuit de eigen traditie en context meer betekenis geeft dan ontdekt (de hermeneutische cirkel). Daarom tot slot enkele stellingen die nader uitgewerkt moeten worden.

"Maak er ernst mede u wel beproefd ten dienste van God te stellen, als een arbeider, die zich niet behoeft te schamen, doch rechte voren trekt bij het brengen van het woord der waarheid." (2 Tim.2:15)